Kars ' ın Surları

SURLAR

Surlar, kuşkusuz, Ani'nin görsel yönden en etkileyici parçasıdır ve harabelere özgün bir nitelik kazandırır.

Çift sur sırası, Arpaçay (Akhurian) ile Alaca Çay (Tsağkotsadzor) vadilerinin arasına engel olarak, düzlüğü kapamak için inşa edilmiştir.

Dış sur çok daha alçaktır, diğerinden daha az muhafaza edilmiştir ve ondan önce hendek gelir. Daha yüksek olan iç sur, birbirine yakın ve çoğu zaman surdan epey yüksek birçok büyük yarım daire şeklinde burç ile bezenmiştir. Bunların iki, bazen üç kat barınak yeri vardır.

Surlar, çok dikkatlice kesilmiş ve birbirine geçirilmiş bej bazalt ile kaplanmış beton çekirdekten ibarettir. Kırmızı veyahut siyah taş, yer yer surları desenler, haçlar, hanedan arması veyahut tılsımlı hayvan ya da sembollerle süslemiştir. (Bunlar, sayfanın kenarındaki simgelere benzer. İlki, eski Avrupa ebediyet simgesidir ve swastikayla alakalıdır. Ona Ortaçağ Ermeni yapılarında sıkça rastlanır. İkincisi Ani'nin Bagratid hükümdarlarının hanedan armasıdır.)

İç ve dış surun kapıları karşı karşıya gelmez. Kente saldıranlar, zorladıkları bir dış kapıdan sonra burçlarla bezenmiş ikinci sur ile karşılaşırmış ve, aradaki alanın dar olmasından dolayı da doğru düzgün manevra yapamaz veyahut koçbaşı kullanamazmış.

Çift surun ana hatları 10uncu yüzyıldandır ama surlar sonraki yüzyıllarda epey takviye edilmiştir. Surlar, taş kaplama ekleyerek kalınlaştırılmıştır. Kimi hasarlı kısımlarda, dört kat duvar örülü olduğu görülür. Birçok burcun içinde, eski siperler, sonraki eklemelerin arasında "fosilleşmiştir." Bu da burçların birçoğunun ilk yüksekliklerinin şimdikinin yarısından az kadar olduğunu gösterir.

12nci ve 13üncü yüzyıl Ermeni yazıtları, bu burçların bazılarının masrafının kişisel giderlerle karşılandığını kaydeder.

Çift surlarda üç ana kapı varmış. Bunlar, surlara bakışta ve soldan sağa, "Hıdrellez Kapısı", "Arslanlı Kapı" ve de "Kars Kapısı"dır.

Arslanlı Kapı'nın Duvarları


Arslanlı Kapı", adını yakın bir duvardaki aslan kabartmasından alır. (Bunun bir zamanlar çeşme ağzı olduğu söylenir.)

Ani'nin ana girişi muhtemelen burasıymış. Buradan iç kalenin dibine kadar bir yol uzanırmış. Kapısı iki burçlarla koruluymuş. Sağ tarafındaki burç ağır hasar görmüştür, ancak sol tarafındaki hemen hemen orijinal yüksekliğini koruyabilmiştir.

Arslanlı Kapı ile bitişik burçların büyük kısmı, 1996-1997 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı'nın dehşet verici ve amatörce restorasyonu sırasında fena zarar görmüştür.

Kars Kapısı'nın Surları


Kars Kapısı'nın iki tarafındaki burçlar, bu surlarda süregelen en eski ve en yüksek kulelerdir. Özellikle içlerindeki odalar bayağı karmaşıktır ve bu istihkamlı kapı kendi başına bir kale gibidir.
Burçların arasında, girişin üzerindeki kemer, kenti savunanların, kapıyı kırmaya çalışan düşmanın üzerine doğrudan ateş etmesini mümkün kılmıştır.

Kars Kapısı'nın ötesinde bir uzam kuvvetli ve çok etkileyici sur vardır. Kale duvarı bu noktadan sonra platodan aşağı, güneye döner. Şehri savunanlar, burasının özellikle saldırıya müsait olduğunu düşünmüş olmalıdır.

Burada, dış duvar neredeyse iç duvar kadar kuvvetlidir ve "polychrome" (kırmızı ve siyah taşların özel dizilimi) ile pek güzel süslenmiş burcu vardır. Bu süs unsurları ve benzerleri (tezat oluşturan siyah haç gibi), duvarların savunma olduğu kadar etki için de tasarlandığını ima eder.

Bu bölümden sonra, duvarlarının bir kısmı şehir surunu teşkil eden bir sarayın harabesine varana kadar, duvar parça parçadır.

Bu saraydan sonra daha da az kalıntı vardır ama bunun iç kale duvarıyla birleştiğini göstermeye imkan verecek kadar kalmıştır.



Hıdrellez Kapısının Surları

Bu kapı, girişinin üzerindeki satranç gibi bir sıra kırmızı, bir sıra siyah kare taş panosu vesilesiyle, kazıma çalışması yapan Ruslar tarafından "Chequer-Board Gate" olarak bilinirdi.
Süslü panosuyla birlikte kapı, 10uncu yüzyıl eseridir, ama burçlar Şeddatlı döneminde (1164-99) onarılmıştır.

Hıdrellez Kapısı'ndan doğuda, siper güneydoğuya yönelir. Bu dönüm noktasında, surların başka yerlerinde kullanılmış yarım daire olan diğer burçlarla tez düşen birkaç adet alçak dikdörtgen kule vardır.

Bu noktadan ötede, duvar tek sıra istihkam dizisi olur. Bir dizi görkemli ve çok iyi korunmuş burç ile bu, halen etkileyicidir.

Bu kulelerden sonra, surlardan geriye pek birşey kalmamıştır. İstisna, Tigran Honents Kilisesi'nin yakınında ve Arpaçay'a nazır göze çarpan bir kısımdır.